Rozporządzenie AFIR mówi o obowiązku rozbudowy stref ładowania wzdłuż sieci TEN-T. PSNM opublikowało właśnie zaktualizowane wydanie „Licznika AFIR”. Pierwszy termin realizacji celów AFIR upływa już za 8 miesięcy. Okazuje się, że w najlepszym razie Polska wypełnia je w 13%. O takim wyniku mówimy jednak wyłącznie w przypadku infrastruktury zlokalizowanej wzdłuż sieci bazowej i przeznaczonej dla samochodów osobowych i dostawczych.
Polska w praktyce nie zaczęła realizować celów odnoszących się do sieci kompleksowej TEN-T i stref ładowania dla pojazdów ciężkich. Poziom ich wypełnienia niezmiennie wynosi 0%. Sytuacja powinna się jednak poprawić dzięki nowo uruchomionym programom wsparcia NFOŚiGW. Przewidują one dopłaty do infrastruktury wysokiej mocy oraz przyłączy energetycznych – podkreśla PSNM. Zgodnie z AFIR, którego przepisy zaczęły być stosowane we wszystkich państwach członkowskich UE w kwietniu 2024 r., łączna moc infrastruktury ładowania w Polsce musi zostać dostosowana do liczby zarejestrowanych samochodów z napędem elektrycznym. Ponadto wzdłuż sieci TEN-T powinny zostać regularnie rozmieszczone strefy ładowania, zarówno dla zeroemisyjnych pojazdów osobowych i dostawczych, jak i ciężarówek.
Po co uruchomiono „Licznik AFIR”
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1804 w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych (AFIR) to potencjalnie najważniejszy czynnik regulacyjny stymulujący rozbudowę infrastruktury ładowania w Unii Europejskiej. Aby zobrazować skalę stojącego przed Polską wyzwania, PSNM uruchomiło „Licznik AFIR”. To cyklicznie aktualizowane narzędzie, informujące na bieżąco o aktualnym stopniu wypełnienia celów wynikających z nowego rozporządzenia.
Jaka moc infrastruktury ładowania?
AFIR wyznacza kilka głównych kategorii obowiązków. Jedną z nich jest konieczność zapewnienia odpowiedniej mocy stacji ładowania na każdy zarejestrowany samochód z napędem elektrycznym. To 1,3 kW w przypadku BEV i 0,8 kW w przypadku PHEV.
Infrastruktura ładowania w Polsce w teorii dysponuje już solidnym „zapasem” mocy w odniesieniu do przepisów AFIR. Zerknijmy na rozporządzenie AFIR w świetle komentarzy specjalistów.
Warto mieć jednak na uwadze, że minimalny, wymagany przez AFIR poziom mocy został uzależniony od liczby samochodów z napędem elektrycznym we flocie. Cały polski park osobowych BEV liczy dziś ok. 80 000 sztuk. W 2024 r. we Francji podobna liczba nowych „elektryków” wyjechała z salonów w zaledwie trzy miesiące, w Holandii w trzy kwartały. Wypełnienie przez Polskę wymogów AFIR nie jest więc konsekwencją nadzwyczajnego tempa rozbudowy infrastruktury, tylko względnie niewielkiej, zelektryfikowanej floty i wczesnego etapu rozwoju rynku e-mobility – mówi Jan Wiśniewski, dyrektor Centrum Badań i Analiz PSNM.
Co z infrastrukturą ładowania?
AFIR przewiduje m.in. konieczność rozmieszczenia maksymalnie co 60 km wzdłuż sieci bazowej TEN-T stref ładowania przeznaczonych dla samochodów osobowych i dostawczych na każdym kierunku. Każda o łącznej mocy co najmniej 400 kW, a do 2027 r. co najmniej 600 kW. Analogiczne cele dotyczą kompleksowej sieci TEN-T. Biorąc pod uwagę aktualne zagęszczenie stref ładowania wzdłuż odcinków TEN-T zlokalizowanych w Polsce, liczby przedstawiają się wyjątkowo mało optymistycznie.
Uwzględniając sieć bazową, obowiązki wynikające z AFIR (na lata 2025 i 2027) są obecnie zrealizowane odpowiednio w ok. 13% oraz 6%. Względem poprzedniego wydania „Licznika AFIR” z końca 2024 r. oznacza to wzrost o zaledwie 2% w każdej z tych kategorii. W przypadku sieci kompleksowej poziom wypełnienia obowiązków nadal wynosi 0%. AFIR wyznacza również cele w obszarze infrastruktury dla elektrycznych pojazdów ciężkich (eHDV). Przykładowo, do końca roku 2027 wzdłuż połowy sieci bazowej TEN-T będą musiały funkcjonować przeznaczone dla eHDV strefy ładowania. Ich moc wyniesie co najmniej 2800 kW każda. Do 2030 r. moc każdej takiej strefy powinna wzrosnąć aż do 3600 kW. Na dziś wypełnienie wyżej opisanych celów wynosi w Polsce 0%. Ogólnodostępne punkty ładowania dla elektrycznych ciężarówek funkcjonują w zaledwie 3 lokalizacjach, położonych między sobą w zbyt dużych odległościach z perspektywy wymogów AFIR.
– Głównym celem dwóch nowych programów wsparcia, które NFOŚiGW uruchomiło 31 marca, jest zdecydowane przyspieszenie rozbudowy infrastruktury wzdłuż sieci TEN-T, a tym samym realizacja obowiązków AFIR w tym zakresie. Łączny budżet 4 mld euro powinien doprowadzić do uruchomienia nawet kilkuset nowych punktów ładowania oraz zasilających je przyłączy wysokiej mocy. Realizacja naborów oraz budowa dofinansowanych projektów infrastrukturalnych to proces liczony w latach, dlatego wypełnienie obowiązków wyznaczonych na rok 2025 jest już w praktyce niemożliwe – mówi Aleksander Rajch, członek zarządu PSNM.
Aleksander Rajch zaznacza, że pod warunkiem odpowiedniej koordynacji obu programów oraz usprawnienia procedur przyłączeniowych mamy jednak szanse, by znacznie przybliżyć się do celów wymaganych w roku 2027 i w szczególności 2030 r. Warto mieć przy tym na uwadze, że nawet niski % realizacji obowiązków AFIR nie oznacza, że kierowcy podróżujący w Polsce po autostradach i „eskach” nie mają możliwości ładowania swoich pojazdów. Liczba ogólnodostępnych punktów wzdłuż polskich odcinków sieci TEN-T wyniosła na koniec marca ponad 930. To oznacza wzrost o 37% rok do roku. W kontekście AFIR kluczowym problemem pozostaje jednak niewystarczające zagęszczenie infrastruktury.
