Punkty karne mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa na drogach. Powinny motywować kierowców do przestrzegania przepisów. W przypadku kierowców wykonujących przewozy międzynarodowe, zagadnienie punktów karnych przybiera dodatkową złożoność, wynikającą z konieczności uwzględnienia różnych systemów prawnych obowiązujących w poszczególnych państwach.
Odwołania od nałożonych punktów karnych wiążą się z koniecznością analizy zarówno krajowych aktów prawnych, jak i regulacji międzynarodowych. Takich jak konwencje i umowy bilateralne. W artykule Milena Krogulec, asystentka radcy prawnego w Trans Lawyers wyjaśnia zasady odwołania punktów karnych w kontekście międzynarodowego transportu drogowego. Wszystko to z uwzględnieniem specyfiki postępowań administracyjnych oraz możliwości obrony przed nałożonymi sankcjami.
Jak i kiedy się odwołać?
Zgodnie z art. 129 § 3 Kodeksu wykroczeń, osoba ukarana punktem karnym ma prawo do odwołania się do sądu. Może to zrobić w przypadku gdy uważa, że wykroczenie nie wynika z jej winy lub w sytuacji, gdy dowody nie wystarczają do przypisania odpowiedzialności. Odwołanie to należy składać w terminie 7 dni od otrzymania decyzji o ukaraniu. Warto zaznaczyć, że odwołanie można złożyć zarówno w formie pisemnej, jak i ustnej do protokołu w miejscu, w którym ukarano kierowcę.
Po złożeniu odwołania sprawa trafia do sądu, który przeprowadza rozprawę i ocenia zasadność nałożonych punktów karnych. Sąd może unieważnić decyzję o nałożeniu punktów karnych, jeżeli uzna, że dowody nie były wystarczające lub że wykroczenie nie miało miejsca. Należy jednak pamiętać, że proces odwołania nie gwarantuje automatycznego usunięcia punktów. Sąd podejmuje decyzję na podstawie przedstawionych dowodów i argumentów stron.
Odwołanie punktów karnych i mandatów dotyczy nie tylko wykroczeń popełnionych na terenie Polski, ale również tych, które kierowca otrzymał podczas jazdy za granicą. Gdy mandat nałożono w innym kraju Unii Europejskiej lub poza jej granicami, zasady odwołania zależą od przepisów obowiązujących w danym państwie. Mandaty zagraniczne są coraz częściej egzekwowane za pomocą międzynarodowych porozumień i systemów wymiany informacji między krajami. Przykład to system „EUROCONTROL”, który umożliwia ściąganie długów związanych z mandatami.
W przypadku mandatu otrzymanego za granicą, kierowca ma obowiązek zapłacenia go zgodnie z przepisami kraju, w którym popełniono wykroczenie. W niektórych przypadkach można składać odwołanie do organu odpowiedzialnego za nałożenie mandatu, jednak procedura ta zależy od konkretnego kraju. Na przykład, w Niemczech czy Francji kierowca może odwołać się do lokalnego sądu lub organu administracyjnego. Oczywiście pod warunkiem spełnienia określonych wymagań proceduralnych.
Warto również zauważyć, że w przypadku mandatów nałożonych poza granicami Unii Europejskiej, w szczególności w krajach, które nie mają systemów wymiany informacji, egzekwowanie mandatu może napotkać trudności. Procedura odwoławcza może być bardziej skomplikowana lub wręcz niemożliwa do przeprowadzenia z poziomu Polski.
Współpraca krajów europejskich w zakresie wymiany informacji o wykroczeniach drogowych jest dobrze rozwinięta. Opiera się na kilku systemach oraz porozumieniach, które umożliwiają skuteczną wymianę danych między państwami członkowskimi Unii Europejskiej. Główne mechanizmy współpracy obejmują:
1. System EUCARIS (European Car and Driver Registration Information System)
EUCARIS to system, który umożliwia wymianę informacji o zarejestrowanych pojazdach i ich właścicielach między państwami UE. System ten pozwala na szybkie ustalenie tożsamości właściciela pojazdu, jeśli kierowca popełnił wykroczenie drogowe w innym kraju. Dzięki temu możliwe jest przesyłanie mandatów oraz informacji o wykroczeniach. Nawet jeśli pojazd zarejestrowano w innym kraju niż ten, w którym popełniono wykroczenie.
2. System PENAL (Police Enforcement National Automatic License Plate Recognition)
PENAL to system, który wykorzystuje automatyczne rozpoznawanie tablic rejestracyjnych (ANPR). Służy do monitorowania wykroczeń drogowych w czasie rzeczywistym. Dzięki współpracy między krajami UE, informacje o naruszeniach można przekazywać do odpowiednich służb. Mandaty mogą być wystawiane na podstawie analizy wideo i danych z kamer.
3. Dyrektywa 2015/413/UE (dotycząca wymiany informacji o wykroczeniach drogowych)
Jednym z kluczowych elementów współpracy między krajami UE jest Dyrektywa 2015/413/UE. Reguluje ona wymianę informacji na temat wykroczeń drogowych popełnionych przez kierowców, którzy nie są obywatelami kraju, w którym popełnili wykroczenie. Dzięki tej dyrektywie państwa członkowskie są zobowiązane do współpracy i przekazywania informacji o wykroczeniach. Umożliwia to skuteczne ściganie obcokrajowców za wykroczenia drogowe popełnione na terenie UE.
4. Europejski System Wymiany Mandatów
Zgodnie z powyższą dyrektywą, po nałożeniu mandatu w jednym państwie członkowskim UE na osobę, której dane zidentyfikowano (np. na podstawie tablic rejestracyjnych), informacje te mogą zostać przekazane do kraju, w którym osoba ma miejsce zamieszkania. Oznacza to, że mandat wystawiony w jednym kraju UE, nawet jeśli kierowca jest obcokrajowcem, może być egzekwowany przez administrację krajową w kraju zamieszkania sprawcy wykroczenia.
5. System wspólnego rozpoznawania wykroczeń
Państwa członkowskie UE współpracują również w ramach systemów, które automatycznie rozpoznają wykroczenia drogowe na podstawie danych z kamer i radarów. W przypadku wykroczeń zarejestrowanych przez takie systemy, informacje są przekazywane do właściwych organów w celu dalszego ścigania i wystawienia mandatów.
Dla kierowców zawodowych punkty karne mają szczególne znaczenie, ponieważ mogą wpływać na ich zdolność do wykonywania zawodu. W Europie, w kontekście transportu, obowiązują dodatkowe regulacje, takie jak przepisy dotyczące czasu pracy i odpoczynku kierowców zawodowych. W związku z tym, przekroczenie limitów punktów karnych przez kierowców zawodowych może prowadzić do poważnych konsekwencji zawodowych, takich jak:
- Utrata prawa jazdy. Po przekroczeniu określonej liczby punktów karnych, kierowca może zostać pozbawiony prawa jazdy na pewien czas. To uniemożliwi mu wykonywanie zawodu.
- Kontrole drogowe w transporcie międzynarodowym. Kierowcy zawodowi, którzy transportują towary lub pasażerów na terenie UE, są regularnie kontrolowani przez służby celne i drogowe. Jeżeli podczas kontroli okaże się, że kierowca ma na koncie zbyt dużo punktów karnych, może zostać zatrzymany. Jego firma transportowa może ponieść konsekwencje w postaci kar finansowych.
- Reputacja firmy transportowej. Jeżeli kierowcy firmy transportowej regularnie łamią przepisy drogowe i zbierają punkty karne, może to wpłynąć na reputację firmy. Może także wpłynąć na jej współpracę z innymi firmami lub klientami. Ponadto może to prowadzić do utraty licencji transportowej.
Kierowcy międzynarodowi, którzy otrzymali mandat w jednym z państw członkowskich UE, mają prawo do odwołania się od mandatu. W procesie tym ważne jest:
- Skontaktowanie się z odpowiednim organem. Na mandacie zwykle znajduje się informacja, do jakiego organu (np. policji, straży miejskiej, inspekcji transportu drogowego) należy skierować odwołanie. Warto zapoznać się z tą informacją, aby upewnić się, gdzie należy wysłać wniosek.
- Złożenie odwołania w wyznaczonym terminie. Odwołania zazwyczaj trzeba złożyć w określonym terminie. Zwykle wynosi on od kilku dni do kilku tygodni od daty otrzymania mandatu. Należy pilnować tego terminu, gdyż po jego upływie traci się możliwość odwołania się.
Masz punkty karne? Odwołaj się w tych przypadkach
Kierowcy mogą podjąć próbę odwołania się od punktów karnych w różnych sytuacjach, które są związane z błędami lub niezgodnościami. Oto najczęstsze przypadki, w których możliwe jest odwołanie się:
Błąd w przypisaniu punktów karnych
Jeśli punkty karne przypisano błędnie, np. z powodu pomyłki w identyfikacji pojazdu (np. błędnie przypisano mandaty z fotoradaru do innego pojazdu) lub pomyłki w numerze rejestracyjnym, możliwe jest odwołanie się od punktów.
Brak dowodów na popełnienie wykroczenia
Jeśli nie ma dowodów na popełnienie wykroczenia (np. brak zdjęcia z fotoradaru, brak świadków, brak nagrania z kamery). Podobnie gdy dowody są niewystarczające. Kierowca może podjąć próbę odwołania się od punktów, argumentując brak podstaw do ich przyznania.
Nieprawidłowości proceduralne
Jeśli podczas nałożenia mandatu lub przypisania punktów doszło do naruszenia procedur (np. brak wystarczających informacji, niewłaściwe poinformowanie kierowcy o wykroczeniu, brak odpowiednich podpisów lub pieczęci), odwołanie może być możliwe.
Nieprawidłowe przypisanie punktów za wykroczenie
Jeśli kierowca uważa, że popełnione wykroczenie nie wiązało się z przyznaniem punktów karnych, może podjąć próbę odwołania się od decyzji. Na przykład niektóre wykroczenia mogą nie wiązać się z przypisaniem punktów, a ich nałożenie może być błędne.
Kierowca nie był sprawcą wykroczenia
W przypadku, gdy wykroczenie popełniła inna osoba (np. wynajmująca pojazd lub prowadząca pojazd bez wiedzy właściciela), a kierowca widnieje jako właściciel, ale nie był odpowiedzialny za wykroczenie, może się on odwołać od przypisania punktów karnych.
Wykroczenie w wyniku nadzwyczajnych okoliczności
Jeśli do wykroczenia doszło w okolicznościach spoza kontroli kierowcy (np. awaria pojazdu, nagła konieczność zmiany trasy), odwołanie od punktów wygląda na uzasadnione. Należy jednak pamiętać, że takie okoliczności trzeba dobrze udokumentować.
Podsumowując, punkty karne mogą wiązać się z poważnymi skutkami wpływającymi na firmy transportowe oraz ich kierowców, szczególnie kierowców międzynarodowych. Istnieją przypadki, w których odwołanie od punktów karnych będzie skuteczne. W procesie odwoławczym należy jednak dokładnie przeanalizować całą sprawę. Trzeba zbadać, czy wystąpiły odpowiednie przesłanki ku temu, by stwierdzić przyznanie punktów za wadliwe. W tym celu warto upewnić się, że posiada się odpowiednie dowody na to, by zakwestionować przyznane punkty. W przypadku bardziej złożonej sprawy warto zwrócić się o poradę prawną, która może przyspieszyć ten proces, zwłaszcza, że jak wspomniano wcześniej, na odwołanie się od punktów karnych kierowcy mają często zaledwie kilka dni. Nie można zapominać jednak, że prawo wykroczeń różni się w zależności od kraju, również wśród krajów europejskich. Stąd, odwołując się od przyznanych punktów, należy zweryfikować jakie przesłanki do tego przewidują poszczególne kodeksy drogowe, ustawy o ruchu drogowym, czy też kodeksy wykroczeń w innych państwach.
