Dlaczego w logistyce farmaceutycznej warto dobrze znać swoich odbiorców? Jaka jest rola szkoleń? Kiedy ESG staje się poważnym wyzwaniem? Na te i inne pytania odpowiada Piotr Gawle, zastępca dyrektora logistyki w firmie Pharmalink.
Jakie kluczowe wyzwania stoją przed logistyką farmaceutyczną?
Logistyka farmaceutyczna to obszar, który musi radzić sobie z szeregiem wyzwań, zarówno ze względu na specyfikę branży farmaceutycznej, jak i specjalne wymagania dotyczące przechowywania, transportu i dystrybucji leków oraz innych produktów medycznych. Cały proces logistyczny jest niezwykle ważny, bowiem dotyczy istotnych produktów, jakimi są leki i wyroby medyczne, które często ratują życie ludzkie. Dlatego należy obchodzić się z nimi w odpowiedni sposób, zapewniając im właściwe warunki, zarówno na etapie magazynowania, jak i transportu, aby zachowały swoje właściwości lecznicze.
Dostarczając je do odbiorcy końcowego, jakim najczęściej jest placówka medyczna, przewoźnik jest w stanie przekazać odbiorcy wydruk „z ostatniej mili”. Na wydruku znajdują się szczegółowe dane dotyczące temperatury wewnątrz komory, w której przesyłka była transportowana. Odbiorca może również uzyskać od firmy transportowej informacje dotyczące całej historii transportu od chwili odbioru od nadawcy. To ważne dla odbiorcy, aby wiedział, w jakich warunkach produkty były do niego dostarczane.
Kolejnym wyzwaniem są przepisy i wymogi prawne, które firma transportowa musi znać i przestrzegać. Stąd tak ważne jest, aby przewoźnik posiadał doświadczenie w obszarze przewozu leków i wyrobów medycznych, a także był zaznajomiony z branżą farmaceutyczną. Jest to istotny aspekt, bowiem tego typu produkty podlegają rygorystycznym regulacjom i standardom, zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym. Dlatego podczas ich transportu konieczne jest przestrzeganie tychże przepisów, aby uniknąć problemów prawnych oraz utraty jakości produktów.
Reasumując, logistyka farmaceutyczna stoi przed wyzwaniami dotyczącymi zarówno przestrzegania przepisów i norm, jak i efektywnego zarządzania łańcuchem dostaw, bezpieczeństwem, jakością i kosztami. Utrzymanie takiego balansu i zarządzania ryzykiem nie jest łatwe w dzisiejszych zmiennych czasach. Wyzwania te wymagają elastyczności, innowacyjnych rozwiązań technicznych oraz skrupulatnej współpracy między różnymi podmiotami branżowymi. Dlatego tak ważna jest współpraca z doświadczonym operatorem logistycznym, który specjalizuje się w logistyce dla farmacji.
Jak można sprostać wymaganiom branży farmaceutycznej podczas transportu czy magazynowania?
Firmy farmalogistyczne powinny dysponować flotą zmapowanych i kwalifikowanych, jedno- i dwukomorowych aut z zabudową izotermiczną i urządzeniami grzewczo-chłodzącymi. Dodatkowo współczesne technologie umożliwiają im monitorowanie i śledzenie transportu w czasie rzeczywistym. To wszystko pozwala na bieżąco kontrolować warunki transportu, takie jak temperatura i wilgotność, a także reagować na ewentualne nieprawidłowości. Dodatkowo przewoźnicy wykwalifikowanego operatora logistycznego świadczącego usługi dla farmacji, doskonale znają rozkład placówek medycznych, ponieważ bywają tam regularnie. W związku z tym dokładnie wiedzą, gdzie i komu powinni dostarczyć zamówienie. To jest niezwykle istotne przy produktach o tak wielkiej wartości oraz dostarczaniu ich w jak najkrótszym czasie.
A jak to wygląda podczas przeładunku?
Aby farmaceutyki zachowały swoje właściwości lecznicze, muszą być nie tylko przechowywane i przewożone w odpowiednich warunkach, ale także sprawnie i szybko przeładowywane. To właśnie podczas obecności na zewnątrz, gdy panują tam zbyt wysokie lub niskie temperatury, leki są najbardziej narażone na zmianę właściwości fizyko-chemicznych, a tym samym ich utraty. Dlatego nie bez znaczenia pozostają zaufani i przeszkoleni pracownicy, w tym kierowcy, którzy zdają sobie sprawę z tego, jakie znaczenie ma sprawne i szybkie przeładowywanie przesyłek podczas upałów i przymrozków, kiedy dochodzi do dużej różnicy temperatur w magazynie i luku ładunkowym oraz na zewnątrz. Dzięki szkoleniom wewnętrznym i know-how profesjonalni operatorzy logistyczni są doskonale przygotowani do bezpiecznego i terminowego transportu leków w warunkach kontrolowanych.
Dodatkowo dobrze, aby operator logistyczny miał na stanie przenośne lodówki. Mogą one się przydać podczas transportu farmaceutyków w wymagających temperatury nawet –20°C pomiędzy samochodem, a apteką czy szpitalem. Posiadanie odpowiedniej liczby takich urządzeń pozwala zapewnić bezpieczeństwo dostaw.
Jaką rolę odgrywają specjalistyczne środki transportu oraz pojemniki np. z izolacją termiczną?
Aby zapewnić produktom leczniczym odpowiednią temperaturę, przechowuje i przewozi się je w warunkach kontrolowanych, obejmujących określony zakres temperatur: 15–25°C (ciepły łańcuch), 2–8°C (zimny łańcuch), poniżej –20°C (w suchym lodzie).
Jeśli chodzi o zimny łańcuch, możemy wymienić jego dwa rodzaje: pasywny i aktywny. W pierwszym rozwiązaniu do transportu produktów leczniczych wykorzystuje się opakowania termoizolacyjne i wkłady chłodzące, które wpływają na zwiększenie gabarytów przesyłek. Dodatkowo kontrolowanie temperatury jest tutaj utrudnione. Zwiększa to ryzyko utraty właściwości leków. W drugim rozwiązaniu zarówno magazyny, jak i flota, którymi dysponuje operator logistyczny, są odpowiednio wyposażone w urządzenia grzewczo-chłodzące i przystosowane do przewozu leków w odpowiednich temperaturach. Tutaj ważne są auta dwukomorowe, które gwarantują właściwą temperaturę przewozu w obu łańcuchach dostaw.
Jaką rolę odgrywają nowe technologie umożliwiające identyfikację i śledzenie przesyłek w trakcie transportu oraz w magazynie?
Posiadanie odpowiednich pojazdów to gwarancja zapewnienia lekom właściwych warunków transportu. Współczesna logistyka dla farmacji wymaga również efektywnego systemu śledzenia produktów w całym łańcuchu dostaw, w tym prowadzenia ciągłego nadzoru GPS – 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu. Dzięki temu dostawy leków w temperaturze kontrolowanej mogą być realizowane bezpiecznie i na czas.
Podczas transportu przez cały czas kontrolowane są temperatury panujące w luku ładunkowym, które są transmitowane do działu temperatur operatora logistycznego. W sytuacji zbliżania się temperatury do progów alarmowych, tzn. 3 lub 7°C kierowca otrzymuje alarm. Taka wiadomość jest także wysyłana do pracownika działu temperatur. W tym momencie kierowca może zmienić nastawy urządzenia chłodzącego. Po dostarczeniu przesyłki pracownik jest w stanie przekazać odbiorcy wydruk, na którym znajdują się szczegółowe dane dotyczące temperatury wewnątrz komory, w której przesyłka była transportowana. Dzięki czemu odbiorca ma pewność co do tego, czy leki były przechowywane i przewożone w odpowiednich warunkach. Warto dodać, że wszelkie przekroczenia temperatur powinny być zgłaszane do klienta, a także dokumentowane w systemach jakości operatora logistycznego.
W logistyce dla farmacji tak samo istotne, jak przewożenie produktów leczniczych w warunkach kontrolowanych, jest zapewnienie im odpowiedniego środowiska podczas przechowywania. Dlatego magazyny operatora logistycznego także muszą być odpowiednio wyposażone – w lodówki, zamrażarki i pomieszczenia chłodnicze o kontrolowanej temperaturze. Ponadto w tego typu przestrzeniach należy wykonywać mapowania i zamontować rejestratory temperatury. Dzięki nim pracownicy mogą kontrolować warunki panujące wewnątrz magazynu, odpowiednio regulując nastawy. Jeśli chodzi o pracowników, w tym kierowców, niezwykle istotne jest zaangażowanie przeszkolonego personelu, który doskonale zdaje sobie sprawę z tego, jaką wartość i znaczenie ma przez nich wykonywana praca.
Jak zmienia się logistyka farmaceutyczna w świetle dążenia do zrównoważonego rozwoju z perspektywy firmy Pharmalink?
W dalszym ciągu doświadczony operator farmalogistyczny jest partnerem w realizacji celów ESG. Operator inwestując w systemy informatyczne, nowoczesną flotę aut i infrastrukturę magazynową, działa na rzecz swoich klientów, pozwala im dzielić się wysokimi kosztami inwestycyjnymi, co z kolei obniża jednostkowe koszty obsługi pojedynczych opakowań i linii produktów. Jednocześnie operator w ten sposób zmniejsza ślad węglowy, a co za tym idzie wraz ze swoimi klientami dba o zrównoważony rozwój. To szczególnie ważne dla dużych spółek farmaceutycznych, które w raportowaniu zrównoważonego rozwoju odpowiadają nie tylko za siebie, ale także za podmioty zależne. Oznacza to m.in., że firmy muszą sprawdzać standardy środowiskowe w całym łańcuchu dostaw. Nie bez znaczenia jest również edukowanie, zarówno pracowników, jak i klientów oraz odbiorców w zakresie ekologii. Możemy mieć pewności, że znaczenie ESG wzrośnie w różnych branżach, a to za sprawą coraz większej świadomości społecznej i biznesowej dotyczącej zrównoważonego rozwoju oraz nowego standardu raportowania ESRS. Jest on dużo bardziej szczegółowy i kompleksowy od swojego poprzednika. Za nieprzestrzeganie nowych wymogów grożą wysokie kary, które stanowią ogromne wyzwanie również dla firm farmaceutycznych.
Dziękuję za rozmowę.
Rozmawiał Michał Kij
