Unijna płaca minimalna to gorący temat. Czy Polska musi ją wdrożyć, jeśli istnieje ryzyko, że Dyrektywa 2022/2041 zostanie unieważniona przez Trybunał Sprawiedliwości UE?
Mimo trwającego sporu prawnego, wszystkie państwa członkowskie, w tym Polska, są zobowiązane do implementacji przepisów o adekwatnym wynagrodzeniu minimalnym, a unijna płaca minimalna staje się kluczowym elementem tej dyskusji.
Analizujemy podstawy prawne, stanowisko TSUE oraz konsekwencje prawne dla Polski i sektora transportowego. Poznaj swoje obowiązki i przygotuj się na zmiany, które mogą mieć bezpośredni wpływ na Twoją działalność.
Kto zaskarżył dyrektywę i dlaczego?
W kontekście unijnej płacy minimalnej, kluczowe jest zrozumienie, jakie zmiany mogą zajść w przepisach oraz jakie będą skutki dla pracowników i pracodawców w Polsce.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2041 z dnia 19 października 2022 r. w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej weszła w życie 14 listopada 2022 r., Dyrektywa określa, że wynagrodzenie minimalne powinno być adekwatne do kosztów życia. Przewiduje obowiązek regularnej aktualizacji ustawowych wynagrodzeń minimalnych. Państwa członkowskie miały 2 lata od wejścia w życie przepisów na ich zaimplementowanie do krajowych przepisów.
Tymczasem rzecznik generalny TSUE, Nicolas Emiliou z Cypru, opublikował opinię dotyczącą wspomnianej dyrektywy (sprawa C-19/23). Opinia zawierała rekomendację stwierdzenia nieważności dyrektywy w całości. Rządy Szwecji i Danii podzieliły jego zdanie. Rządy te zaskarżyły Dyrektywę do TSUE. Opinia ta wywołała szeroką debatę w doktrynie prawa unijnego. Rzecznik generalny wskazał, że wynagrodzenia minimalne powinny być regulowane samodzielnie przez państwa członkowskie UE.
Zarzuty wobec Dyrektywy 2022/2041
Zarzuty formułowane wobec dyrektywy 2022/2041 dotyczą w szczególności przekroczenia przez Unię Europejską zakresu przyznanych jej kompetencji. Skarżące państwa podnoszą, że:
– Art. 5 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) stanowi, iż działa ona wyłącznie w granicach kompetencji przyznanych jej przez państwa członkowskie w traktatach;
– Art. 153 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) wyraźnie wskazuje katalog zamknięty, tj. dziedziny w zakresie których unia wspiera i uzupełnia działania członkowskie państw, natomiast ust. 5 wskazanego artykułu wyraźnie wyklucza, ażeby postanowienia artykułu miały zastosowanie do wynagrodzeń.
W przypadku wskazanych zarzutów, brak jest wyznaczonego terminu publikacji wyroku, dotyczącego skarg złożonych przez rządy Szwecji oraz Danii, zatem państwa członkowskie UE w tym momencie są zobowiązane, aby implementować przepisy przedmiotowej Dyrektywy.
Obowiązek wdrożenia dyrektywy pomimo zaskarżenia
Dyrektywa 2022/2041 pozostaje w mocy do czasu formalnego jej unieważnienia przez Trybunał, a termin implementacji minął 14 listopada 2024 roku. Oznacza to, że:
– Państwa członkowskie, w tym Polska, są zobowiązane do jej implementacji, niezależnie od toczącego się postępowania przed TSUE w zakresie złożonych skarg, do czasu wydania wyroku w sprawie;
– Brak implementacji może skutkować wszczęciem przez Komisję Europejską procedury naruszeniowej na podstawie art. 258 TFUE, który reguluje postępowanie przeciwko państwu członkowskiemu za naruszenie prawa Unii. Komisja Europejska może wszcząć procedurę, jeśli uzna, że państwo naruszyło swoje obowiązki. Postępowanie rozpoczyna się od wezwania państwa do przedstawienia wyjaśnień. Jeśli naruszenie trwa, Komisja wydaje opinię. Państwo członkowskie otrzymuje czas na dostosowanie się do prawa Unii. W przypadku braku reakcji Komisja może skierować sprawę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Trybunał orzeka, czy doszło do naruszenia prawa unijnego.
W przedstawionym stanie faktycznym należy postawić pytanie, czy warto wdrażać projekt do przepisów krajowych, skoro istnieje ryzyko jego unieważnienia. Z drugiej strony, dyrektywa nie została unieważniona, a przepisy prawa unijnego nadal obowiązują, dlatego należy ją implementować, ponieważ termin na wdrożenie już upłynął. Warto również zaznaczyć, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej bardzo rzadko stwierdza nieważność unijnej dyrektywy.
Projekt ustawy o minimalnym wynagrodzeniu w Polsce
W Polsce, w związku z koniecznością wykonania dyrektywy, w resorcie Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej jest przygotowywany projekt ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (RCL: UC62), który zastąpi ustawę z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, a jego założeniem jest m.in.:
– Wprowadzenie corocznych przeglądów wysokości minimalnego wynagrodzenia;
– Weryfikację wysokości płacy minimalnej co cztery lata, uwzględniającą kryteria takie jak siła nabywcza oraz relacja do przeciętnego wynagrodzenia;
– Wyłączenie określonych składników wynagrodzenia (dodatków, premii) z podstawy płacy minimalnej;
– Wprowadzenie wyższych sankcji za naruszenia w zakresie terminowości wypłaty wynagrodzeń;
– Rozszerzenie stosowania przepisów na służby mundurowe.
Projekt przewiduje podniesienie wynagrodzenia minimalnego do 55% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Aktualnie wskaźnik ten wynosi 53,8%. Osiągnięcie zakładanego poziomu miałoby na celu poprawę sytuacji materialnej osób najmniej zarabiających.
Minimalna pensja będzie wzrastać
Projekt przygotowywany w resorcie Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zakłada utworzenie przy ministerstwie specjalnego zespołu ds. płacy minimalnej, w którego skład wejdą przedstawiciele administracji rządowej, organizacji pracodawców oraz związków zawodowych. Zadaniem tego zespołu będzie coroczne, do 7 maja, opracowywanie propozycji dotyczących wysokości minimalnego wynagrodzenia, które następnie będą stanowić punkt wyjścia do negocjacji prowadzonych w ramach Rady Dialogu Społecznego. Korekta płacy minimalnej, podobnie jak dotychczas, będzie dokonywana raz w roku, a w sytuacji, gdy inflacja przekroczy 5%, możliwa będzie jej aktualizacja co sześć miesięcy.
Na bieżąco obserwujemy proces legislacyjny oraz publikowane projekty aktów prawnych w tym zakresie i będziemy na bieżąco informować o istotnych zmianach oraz etapach prac nad nowymi regulacjami.
Aleksandra Wisełka
Kancelaria Transportowa KOBEN
Artykuły eksperckie: https://koben.pl/baza-wiedzy/artykuly-eksperckie/unijna-placa-minimalna/
