CBAM (ang. Carbon Border Adjustment Mechanism) to unijny mechanizm regulacyjny. Jego znaczenie dla globalnego handlu będzie systematycznie rosło w najbliższych latach.
Ponieważ wprowadza dodatkowe opłaty za emisje CO₂ związane z produkcją wybranych towarów importowanych do Unii Europejskiej. Celem CBAM jest ograniczenie przenoszenia energochłonnej produkcji poza UE. Mechanizm obejmuje produkty z sektorów o wysokim śladzie węglowym. To przede wszystkim stal, żelazo i aluminium dominujące w strukturze importu objętego CBAM. Ponadto regulacją objęto także m.in. cement, nawozy, energię elektryczną oraz wodór. Dotyczy ona importu z państw trzecich, które nie uczestniczą w systemie EU ETS. Wyjątek stanowią produkty pochodzące z Islandii, Liechtensteinu, Norwegii i Szwajcarii – krajów zintegrowanych z unijnym rynkiem uprawnień do emisji.
CBAM stanowi wyzwanie dla wielu firm – zwłaszcza importerów i podmiotów przemysłowych. Dlatego tak ważne jest korzystanie ze wsparcia doświadczonego partnera. Partnera znającego mechanizm CBAM, ale też potrafią ego przełożyć jego złożone wymagania na konkretne działania i korzyści dla biznesu.
Najpierw samo raportowanie, a później opłaty
Obecnie CBAM funkcjonuje w fazie przejściowej. Importerzy nie ponoszą jeszcze opłat, ale są zobowiązani do kwartalnego raportowania emisji CO₂ związanych z importowanymi towarami. Sprawozdania muszą być sporządzane na podstawie danych rzeczywistych dostarczanych przez producentów.
Co istotne, importer musi udokumentować próby pozyskania danych rzeczywistych. Brak takich dowodów może skutkować dodatkowymi kontrolami ze strony Komisji Europejskiej. Dokumentacja powinna być archiwizowana i dołączana do składanych sprawozdań.
Od 2026 roku CBAM wejdzie w fazę operacyjną. Oprócz obowiązków raportowych importerzy będą zobowiązani do zakupu specjalnych certyfikatów CBAM. Ich liczba będzie zależna od poziomu emisji zawartych w imporcie. Firmy wdrażające procedury zgodne z CBAM będą lepiej przygotowane na nadchodzące obowiązki. To też bezpośrednie przełożenie na ograniczenie ryzyka operacyjnego i kosztowego.
Brak odpowiedniego przygotowania może skutkować karami finansowymi i utratą statusu upoważnionego zgłaszającego. W praktyce oznacza to zablokowanie możliwości importu towarów objętych CBAM.
CBAM: uproszczenia i rozszerzenie zakresu regulacji
Komisja Europejska zapowiedziała zmiany w ramach pakietu Omnibus. Jego celem jest częściowe uproszczenie obowiązków administracyjnych i raportowych związanych z CBAM. Propozycje te mają złagodzić obciążenia oraz zwiększyć przejrzystość całego systemu.
Kluczową zmianą jest podniesienie progu importu objętego obowiązkiem raportowania do poziomu 50 ton rocznie. Wtedy wielu drobnych importerów zostanie zwolnionych z obowiązku składania kwartalnych sprawozdań. Zmniejszy to też liczbę podmiotów objętych raportowaniem. Uproszczone zostaną też procedury autoryzacji importerów, metody obliczania emisji i zasady raportowania danych.
Od 2027 roku importerzy zyskają możliwość wykazywania kosztów emisji poniesionych w krajach trzecich. To istotne dla importerów współpracujących z producentami z krajów, które już wdrożyły własne systemy opłat emisyjnych.
Pakiet Omnibus to również zapowiedź kolejnych kroków. Rozszerzenia CBAM na nowe sektory i produkty w kolejnych latach. Oznacza to, że coraz więcej firm powinno rozpocząć analizę potencjalnego wpływu CBAM na swoją działalność.
Bezpieczeństwo i przewaga konkurencyjna
CBAM nie jest wyłącznie kolejną regulacją środowiskową – to model prezentujący nowe podejście do międzynarodowego handlu. Dla wielu firm może się okazać barierą. Jednak dla tych, które przygotują się odpowiednio, może stanowić realną przewagę konkurencyjną. Pakiet Omnibus daje biznesowi więcej przestrzeni, ale nie zwalnia z odpowiedzialności. Dlatego warto mieć u boku partnera, który rozumie złożoność tego mechanizmu i potrafi przekuć go w atut.
