Logistyka chłodnicza rozwija się wielotorowo. Lecz inwestując w nowe rozwiązania można liczyć na długofalowe korzyści, zwraca uwagę Antonii Zbytniewski, dyrektor rozwoju we Fresh Logistics Polska, Grupa Raben. Co ważne, odnosi je nie tylko dostawca usług i jego klienci. Postęp techniczny coraz silniej splata się z ochroną środowiska i utrzymaniem dobrostanu ogółu społeczeństwa.
Rosnące wymagania klientów zbiegają się z szybkim postępem technicznym w chłodnictwie. Mimo to, nie brakuje wyzwań. Jak sobie z nimi radzić?
Rynek produktów świeżych jest bardzo dynamiczny. Natomiast to co pozostaje niezmienne to wymagania finalnych konsumentów – produkty na sklepowej półce muszą być zawsze świeże, na czas i przede wszystkim bezpieczne. A rolą operatora logistycznego jest spełnienie oczekiwań rynku, bez względu na trudności. Jesteśmy przekonani, że dzięki ciągłej optymalizacji procesów z wykorzystaniem narzędzi lean management (ang. szczupłe zarządzanie) oraz tworzeniu angażującego środowiska pracy będziemy mogli efektywnie stawiać czoła obecnym wyzwaniom. Takich działań nie można prowadzić ad hoc. Tylko strategiczne podejście jest gwarantem sukcesu czyli zadowolenia nawet najbardziej wymagającego klienta.
Jakie czynniki najsilniej wpływają na współczesną logistykę chłodniczą?
Aktualna sytuacja ekonomiczna na rynku sprawia, że wszyscy uczestnicy łańcucha dostaw są praktycznie zmuszeni do poszukiwania sposobów na optymalizację procesów. Nie bez znaczenia są rosnące koszty energii oraz wynagrodzeń. Koszty stałe mają wyraźny wpływ na finansową stronę działalności. Warto zaznaczyć, że poprawa sytuacji na rynku będzie możliwa kiedy w optymalizację zaangażują się wszyscy przedsiębiorcy. W przypadku Fresh Logistics, proces optymalizacji trwa już od wielu lat. Celem nie jest radykalne cięcie, lecz skuteczne wprowadzanie zmian w procesach, mające na celu minimalizację wzrostu kosztów dla wszystkich zainteresowanych stron, czyli zarówno przewoźników, nadawców, jak i odbiorców przesyłek. W ostatnim okresie wprowadziliśmy projekty optymalizacyjne, oparte na zasadach filozofii lean management. Dzięki niej zaangażowanie pracowników w procesy usprawniające znacznie wzrosło, a zaangażowana kadra to stabilny fundament szczególnie w trudnych czasach. Lean to filozofia, która pozwala m.in. na identyfikację marnotrawstwa w procesie.
Wiele zależy od tego jak będzie rozwijała się obecna sytuacja. Jakie postawy przyjmą przedsiębiorstwa w poszukiwaniu optymalizacji. Kluczowe jest holistyczne podejście oraz wzajemne zrozumienie i przenikanie się wspólnych priorytetów. Ważny jest dialog z klientami i wypracowanie wspólnego rozwiązania. Łańcuch dostaw to łańcuch wzajemnych zależności, a dobrze wykonany jeden etap determinuje powodzenie kolejnego ogniwa. Najważniejszy w tym wszystkim jest klient, któremu należy dostarczyć produkty na czas. Należy szukać rozwiązań, które realnie przyniosą korzyści i oszczędności w perspektywie długofalowej. Kluczową kwestią jest również budowanie logistyki w duchu paperless (ang. eliminowanie dokumentów papierowych). Logistyka bez papieru to nie tylko oszczędność czasu ale również środowiska. Ponadto inwestycje w innowacje rozwiązania technologiczne takie jak automatyzacja, robotyzacja czy systemy IT, a także nowoczesny tabor z całą pewnością przyniosą wymierne korzyści. Mimo, że takie inwestycje wydają się być „zbyt drogie”, finalnie w perspektywie długofalowej przełożą się na konkretne korzyści.
Jaką rolę w spełnianiu oczekiwań rynku odgrywa identyfikacja i monitoring towarów? Jakie innowacje pojawiły się ostatnio w tej dziedzinie?
Warunki termiczne, w jakich przebywają artykuły spożywcze na każdym etapie swojej drogi (od producenta do konsumenta), muszą być zgodne z obowiązującymi w Polsce i krajach UE przepisami prawa żywnościowego. Temperatura towaru musi być stale monitorowana oraz audytowana od chwili odbioru od klienta, poprzez cały okres składowania i transportowania aż do drzwi odbiorcy. Kluczowe jest aby ciąg chłodniczy nie został przerwany, ponieważ dopuszczalny okres magazynowania dla produktów spożywczych jest ograniczony, szczególnie w przypadku świeżego mięsa czy ryb charakteryzujących się bardzo krótkim terminem przydatności do spożycia. W takim przypadku operator ma w praktyce jedną szansę na niezawodną dostawę. Fresh Logistics Polska jest gwarantem bezpieczeństwa transportowanych i magazynowanych towarów, czego potwierdzeniem są uzyskane certyfikaty m.in. ISO, IFS czy certyfikat BIO.
Specyfika logistyki produktów świeżych wymaga monitoringu online całej trasy przesyłki, tak aby finalny konsument mógł cieszyć się nie tylko świeżością produktów, ale przede wszystkim ich bezpieczeństwem, którego gwarantem są właściwe warunki termiczne podczas transportu i magazynowania. Dzięki nadajnikom zainstalowanym na środkach transportu możemy w sposób ciągły monitorować temperaturę w naczepach w czasie rzeczywistym. W przypadku możliwych opóźnień działy transportu otrzymują alert, dzięki czemu w szybki sposób mogą zareagować na potencjalny problem. Jeżeli temperatura w naczepie wzrasta, natychmiast wysyłany jest również alert do dyspozytora, który kontaktuje się z kierowcą, aby wyjaśnić sytuację.
A jak analogiczne procesy przebiegają w magazynach?
W celu zapewnienia ochrony transportowanych i przechowywanych produktów spółka Fresh Logistics Polska wdrożyła procedury Food Defence. Opracowano plan ochrony żywności, którego celem jest właściwe zabezpieczenie magazynowanych produktów poprzez kompleksowy monitoring obiektów, kontrolę wejść na teren zakładu, ograniczenie dostępu do zastrzeżonych obszarów, identyfikację gości oraz wiele innych. Ma to zredukować prawdopodobieństwo oraz konsekwencje wrogiego ataku, jak również chronić wizerunek firmy i kontrahenta.
W przypadku logistyki świeżych produktów spożywczych niezwykle istotne jest monitorowanie stanów magazynowych pod kątem numeru partii czy terminu przydatności do spożycia. Odpowiedzialni dostawcy usług logistycznych są świadomi konieczności inwestowania w nowoczesne systemy IT zarządzające pracą magazynu (systemy WMS), dzięki którym całość jest zoptymalizowana tak, aby ograniczać do minimum ewentualne straty. Nowoczesne systemy informatyczne zapewniając bieżącą wymianę danych z systemem ERP klienta, umożliwiają odpowiednie zarządzanie i dysponowanie towarem. System bierze pod uwagę specyficzne wymagania odbiorców, np. minimalną datę przydatności do spożycia w momencie dostawy. Systemy zapewniają także identyfikowalność towarów w całym łańcuchu logistycznym, co jest szczególnie ważne w przypadku konieczności wycofania całego towaru lub danej partii z rynku. Kluczowym elementem łańcucha chłodniczego jest oprócz WMS, system nadzorujący transport czyli tzw. TMS (Transport Management System), dzięki któremu można zaplanować optymalną trasę przesyłki, śledzić stan realizacji zlecenia transportowego, obliczać przestrzeń ładunkową czy koszty ładunku.
Nowoczesne systemy informatyczne umożliwiają szeroko zakrojoną automatyzację.
Jeśli chodzi o automatyzację w magazynach-chłodniach, operatorzy logistyczni w coraz większym stopniu inwestują w maszyny lub nawet roboty, które pozwalają realizować zaawansowane usługi z wartością dodaną (VAS). Przykładem mogą być tutaj roboty do przygotowywania jednostek logistycznych składających się z więcej niż jednego smaku danego produktu np. tworzenie z palet homogenicznych palet multismakowych. Innym przykładem jest znakowanie lub tworzenie zestawów promocyjnych za pomocą zautomatyzowanych linii. Producent żywności zyskuje nie tylko możliwość dynamicznego spełniania wymagań odbiorcy, ale też eliminuje ryzyko związane z wahaniami zapotrzebowania na towary podlegające dodatkowej obróbce – jeśli proces ten byłby realizowany w zakładzie produkcyjnym klienta. Operator logistyczny, dysponując zapasem towarów w swoim magazynie, realizuje takie usługi pod konkretne zamówienie odbiorcy. Automatyzacja procesu pozwala na szybszy czas reakcji przy zachowaniu dużej elastyczności wolumenowej.
Krytycznym punktem jest przeładunek. Czy tutaj również pojawiają się nowe rozwiązania?
Od wielu lat współpracujemy z firmą Elcar jako dostawcą rozwiązań telematyki i zarządzania flotą oraz kontroli temperatury w naczepach. Wykorzystujemy także zaprojektowany przez firmę system do monitoringu temperatury na terenie naszych magazynów. System firmy Elcar Radar wspiera kluczowe operacje związane z rozładunkiem i załadunkiem towarów w magazynie. Między innymi takie jak podstawienie naczepy pod rampę, kontrola temperatury panującej wewnątrz naczepy, monitorowanie czasu trwania rozładunku lub załadunku, odstawienie lub odjazd naczepy spod rampy. Oprócz czujnika radarowego, wykrywającego obecność naczepy przy rampie, system jest wyposażony w drugi czujnik zainstalowany przy bramie rampy. Jego zadaniem jest kontrolowanie, czy brama jest prawidłowo domknięta.
Takie rozwiązanie jest szczególnie przydatne, gdy w obiekcie funkcjonuje duża liczba ramp (bram) w kilku komorach magazynowych. Pozostawienie niedomkniętej bramy rampy, nawet kilkucentymetrowej szczeliny, powoduje niepotrzebną wentylację. To w konsekwencji w istotny sposób podnosi koszty utrzymania właściwej temperatury. Przykładowo drzwi niedomknięte na 5% powierzchni (szczelina 20 cm), tylko dla jednej rampy i tylko przez 30 minut na dobę, to wyższy koszt energii elektrycznej w ciągu roku o około 1000 zł. System Elcar Radar wpiera nas, aby wszystkie bramy były poprawnie domknięte, tym samym gwarantując właściwą temperaturę i bezpieczeństwo żywności.
Jak przebiega transformacja cyfrowa w branży chłodniczej?
Elastyczność, szybkość, efektywność kosztowa, wiarygodność danych – tego oczekuje się obecnie od operatora logistycznego obsługującego świeże produkty spożywcze. Aby spełnić te oczekiwania, firmy logistyczne inwestują w cyfryzację i digitalizację swoich procesów. Pochodną tego jest budowanie logistyki w duchu paperless oraz zastosowanie RPA (Robotic Process Automation). Paperless to wyeliminowanie tradycyjnych dokumentów papierowych i przejście na Elektroniczną Wymianę Dokumentów (EDI).
Inicjatywa Paperless prowadzona jest we Fresh Logistics we współpracy z GS1 Polska. Dzięki współpracy powstało rozwiązanie, które usprawnia przepływ towarów i dokumentów w otwartych łańcuchach dostaw. Jednocześnie pozwala zaoszczędzić czas i chronić środowisko. Model Paperless, bazujący na standardach GS1, to szereg elektronicznych komunikatów EDI, którymi wymieniają się partnerzy w łańcuchach dostaw. Są one powiązane z etykietą logistyczną GS1, występującą fizycznie na paletach lub innych jednostkach logistycznych. Wdrożenie modelu Paperless umożliwia pełną rezygnację z papierowych dokumentów towarzyszących procesom w całym łańcuchu dostaw i zastąpienie ich cyfrową wersją. W ten sposób partnerzy realizują dostawę sprawnie, bez ryzyka i z troską o środowisko naturalne.
Jak to działa w praktyce?
Wykorzystane w modelu standardy GS1 to przede wszystkim etykieta logistyczna GS1 oraz standardowe komunikaty EDI. Komunikaty te są przygotowane w uzgodnionych przez grupę roboczą EDI formatach, wykorzystujące podstawowe identyfikatory GS1 takie jak GTIN, GLN czy SSCC. Decyzją grupy wdrożeniowej model Paperless wzbogacono o rozbudowaną wersję komunikatu RECADV (elektroniczne potwierdzenie przyjęcia) uwzględniającą najważniejsze niezgodności w dostawie. Tym samym wdrożenie tej wersji komunikatu umożliwi całkowitą rezygnację z papierowego dokument WZ. Model Paperless wdrożyło szereg sieci handlowych działających w Polsce we współpracy ze swoimi dostawcami oraz obsługującymi ich operatorami logistycznymi. W pilotażowym wdrożeniu wzięli udział: Fresh Logistics Polska jako operator logistyczny, sieć handlowa Biedronka oraz największy na świecie producent wyrobów mleczarskich, firma Lactalis.
Drugim istotnym elementem cyfrowej transformacji jest coraz bardziej powszechne zastosowanie w naszych procesach RPA. Są to roboty software’owe wspomagające lub zastępujących pracę użytkowników w poszczególnych aplikacjach np. WMS, TMS lub na styku pomiędzy systemami IT. Roboty, które funkcjonują w naszej firmie edytują przesyłki i uzupełniają w nich różnorodne statusy. Przyjmują również zlecenia z zewnętrznych platform i zakładają dla nich zlecenia w naszych systemach. Sprawdzają poprawność danych między systemami. Czas zyskany poprzez automatyzację procesów powtarzalnych stwarza możliwość pracy nad zadaniami koncepcyjnymi, charakteryzującymi się dużą złożonością i wyższą wartością dodaną dla klienta.
Od transportu coraz częściej wymaga się redukcji emisji. Czy Fresh Logistics Polska inwestuje w rozwiązania niskoemisyjne, np. paliwa odnawialne lub elektryfikację?
Transport należy do obszarów wymagających najbardziej zaawansowanych rozwiązań w zakresie zmniejszania szkodliwego wpływu na środowisko. Grupa Raben podejmuje liczne inicjatywy, których celem jest pogodzenie wysokich wymagań jakościowych klientów z jak najmniejszą eksploatacją zasobów naturalnych i minimalizacją emisji. We flocie znajduje się kilka elektrycznych samochodów ciężarowych.
W poszukiwaniu rozwiązań, które przyniosą szybkie i wymierne efekty, firma sięgnęła również po HVO100 (ang. Hydrotreated Vegetable Oil), czyli uwodorniony olej roślinny. Eksperci wskazują go jako jedno z dwóch „zielonych” i najbardziej niskoemisyjnych, a przy tym skalowalnych narzędzi. Oczywiście obok energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, które mogą odegrać największą rolę w „dekarbonizacji”. Grupa Raben rozpoczęła testy tego paliwa w drugiej połowie 2023 roku w Niderlandach. Ich pozytywne wyniki sprawiły, że podjęto decyzję o tankowaniu go na kolejnych rynkach – w Niemczech i Austrii. Raben Transport testuje HVO100 od lutego 2024 roku. W projekcie pilotażowym wzięły udział dwa ciągniki siodłowe obsługujące trasy międzynarodowe. Obecnie ok. 5% floty własnej całej Grupy Raben stosuje wspomniane biopaliwo, a odsetek ten systematycznie rośnie. Z kolei spółka Fresh Logistics Polska włączyła do swojej floty innowacyjną naczepę-chłodnię. Nie tylko elektryczną, ale dodatkowo wyposażoną w efektywny system odzyskiwania energii.
Czy zestawy ze zelektryfikowaną naczepą (oś działająca jako generator prądu zasilającego elektryczny agregat chłodniczy) mogą znaleźć szersze zastosowanie w działalności Fresh Logistics Polska?
Odpowiedzialność społeczna jest hasłem licznych przedsiębiorstw, ale stopień angażowania się w pożyteczne inicjatywy w wielu firmach pozostaje dyskusyjny. Tymczasem Grupa Raben podchodzi do zagadnienia bardzo odpowiedzialnie. Realizuje ona Strategię Zrównoważonego rozwoju na lata 2021-2025, a wśród jej głównych celów jest również minimalizowanie negatywnego wpływu na środowisko. Jednym z najnowszych działań podjętych w tym zakresie jest właśnie włączenie do floty Fresh Logistics Polska elektrycznej naczepy-chłodni z systemem odzyskiwania energii. To milowy krok w logistyce produktów świeżych, gdzie energię można odebrać i wykorzystać do utrzymania ładunku w optymalnej temperaturze. Wspomniane rozwiązanie eliminuje emisję CO2 o 30%, przy jednoczesnym zmniejszeniu ilości paliwa potrzebnego do zasilania transportowego agregatu chłodniczego również o 30%.
Pojazdy poruszające się po drodze powodują duże straty energii. Tę energię można odebrać i wykorzystać do utrzymania ładunku w optymalnej temperaturze. Rozwiązanie AxlePower firmy Thermo King przywraca równowagę: przekształca utraconą energię w źródło zasilania do chłodzenia naczepy. Jest wynikiem wieloletniego doświadczenia producenta, a powstało we współpracy z BPW. Energia do chłodzenia pochodzi nie tylko z akumulatora, ale także z generatora przy osi. Działa on podobnie jak dynamo w rowerze i umożliwia wykorzystanie energii kinetycznej do zasilania agregatu.
Jakie zalety ma to rozwiązanie?
Bateria „Energ-e Pack” umieszona pod naczepą czerpie energię z ruchu i hamowania naczepy. Podczas rutynowej eksploatacji energia jest przechwytywana i przechowywana w baterii. Jest to proces, który eliminuje emisje CO2, przy jednoczesnym zmniejszeniu ilości paliwa potrzebnego do zasilania transportowego agregatu chłodniczego. Odzyskiwanie energii wytwarzanej podczas hamowania spowalnia zużycie klocków hamulcowych ciągnika i naczepy. Oznacza również dłuższe okresy międzyobsługowe agregatu, przy znacznie mniejszym zużyciu silnika. Warto zwrócić uwagę również na zdecydowanie cichszą pracę agregatu w porównaniu z urządzeniem z silnikiem wysokoprężnym
Dzięki niezależnemu systemowi chłodzenia w całości zamontowanemu na naczepie, rozwiązanie staje się systemem typu „plug and play”, który pozwala zmaksymalizować elastyczność floty i działa niezależnie od ciągnika. Umożliwia to łatwe łączenie i dopasowywanie naczep i ciągników w ramach floty. Ponadto naczepa może współpracować z ciągnikiem o dowolnym napędzie: spalinowym na olej napędowy oraz LNG i CNG lub ich odnawialne odpowiedniki, a także elektrycznym zasilanym z baterii lub wodorowego ogniwa paliwowego. Generując i magazynując energię w drodze, nie wymaga infrastruktury do ładowania. Pomaga to zapobiegać dodatkowym przestojom związanym z ładowaniem akumulatora w bazie lub podczas załadunku i rozładunku.
Dziękuję za rozmowę.
