Kontynuując nasz cykl o VECTO i jego roli w opłatach MAUT, poprosiliśmy o wypowiedź Krzysztofa Otrząska, dyrektor rozwiązań flotowych w Continental Opony Polska. Jakie wyzwania stawia VECTO z puntu widzenia producenta opon?
Czym jest VECTO i do czego służy?
Nasza zależność od transportu drogowego powoduje, że ciężarówki, autobusy i autokary generują 6% całkowitej emisji dwutlenku węgla w Unii Europejskiej. Stanowią one prawie jedną czwartą całkowitej emisji dwutlenku węgla z transportu drogowego.
Poziomy emisji wykazują tendencję wzrostową. Rośnie zapotrzebowanie na transport drogowy, branżę znaną z uzależnienia od paliw kopalnych. Parlament Europejski zauważa, że 25% emisji CO₂ w UE pochodzących z transportu generują pojazdy ciężkie. Według Komisji Europejskiej: „Oczekuje się, że bez dalszych działań udział emisji CO2 z pojazdów ciężkich wzrośnie o około 9% w latach 2010–2030”.
Pomimo tych faktów do chwili obecnej nie istniał żaden wymóg dotyczący redukcji emisji CO2 w przypadku pojazdów ciężkich. Jak stwierdził Parlament Europejski w 2019 r.: „Aby przyczynić się do realizacji celów Porozumienia paryskiego, należy przyspieszyć transformację całego sektora transportu w kierunku zerowej emisji”.
Porozumienie paryskie w ramach Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) zostało podpisane w 2016 roku. Jego zamierzeniem jest ograniczenie wzrostu średniej temperatury na świecie z poziomu przedindustrialnego do poziomu poniżej 1,5°C. Aby sobie z tym poradzić, należy radykalnie ograniczyć emisję dwutlenku węgla. Jeżeli UE ma osiągnąć do 2050 r. redukcję emisji o 60% w porównaniu z poziomem z 1990 r., kluczowe znaczenie ma skupienie się na pojazdach ciężkich.
Oprócz względów środowiskowych zwiększenie wydajności pojazdów ciężkich ma inne zalety. Zachęcanie producentów do obniżania emisji CO2 ich nowych pojazdów przy jednoczesnym opracowywaniu nowych pojazdów o zerowej emisji poprawi konkurencyjność europejskich producentów pojazdów na rynku światowym.
Samo stworzenie regulacji prawnych jest relatywnie proste. Znalezienie sposobu ich egzekwowania nie jest. I dlatego VECTO powstawało latami. VECTO, skrót od narzędzia do obliczania zużycia energii przez pojazd, to algorytm pozwalający cyfrowo symulować emisję CO2 w oparciu o certyfikowane dane. Zostało opracowane przez Komisję Europejską w celu wykorzystania szeregu parametrów do obliczenia zużycia paliwa przez pojazd ciężki, a tym samym emisji dwutlenku węgla.
Jak zbierane są informacje, które dają podstawę do oszacowania emisji pojazdu wg VECTO?
Do przeprowadzenia symulacji emisji potrzebny jest dość szeroki zestaw danych. Najpierw kategoria pojazdu: czy jest to ciężarówka czy ciągnik siodłowy? Konfiguracja osi: ile osi ma pojazd i jaka jest konfiguracja napędu? Im więcej kół jest napędzanych, tym większe będzie zużycie paliwa. Następnie masa: jaka jest maksymalna masa eksploatacyjna pojazdu, obejmująca podwozie, nadwozie, silnik, płyny, paliwo, kierowcę i pasażera, przyczepę i ładunek? Jaka jest jego masa własna tj. bez kierowcy, pasażera i ładunku? Opony: jaki jest ich rozmiar, współczynnik oporu toczenia itp. Charakterystyka silnika: jaka jest pojemność silnika, jego mapa paliwowa i parametry pracy? Skrzynia biegów: jaki rodzaj skrzyni biegów i przekładni głównej ma pojazd? Jakie są jego przełożenia i jakie są straty tarcia? Wreszcie wyposażenie dodatkowe: jakie inne urządzenia zasila silnik pojazdu, np. klimatyzacja, pompa układu kierowniczego, wentylator chłodnicy i sprężarka powietrza, i jaką moc pobierają?
Ważny jest również sposób użytkowania pojazdu. Aby uzyskać dokładny punkt odniesienia, stosuje się wybór standardowych i realistycznych parametrów tras i rodzajów użytkowania w następujących kategoriach: zachowanie kierowcy – jaki jest rodzaj trasy? Transport długodystansowy (kilka przystanków ze stałą prędkością), dystrybucja regionalna (wiele przystanków, zmienna prędkość) lub miejska (kilka przystanków, niska prędkość)? Jaka jest charakterystyka hamowania, przyspieszania i prędkości oraz strategia zmiany biegów? Ładowność: jaką masę przewozi pojazd oraz gdzie i jak jest ona rozłożona? Konfiguracja pojazdu: jeśli pojazdem jest ciągnik siodłowy z jakimi kombinacjami ciężarówki i naczepy można go używać?
Jaki jest wpływ poszczególnych zmiennych na ocenę pojazdu?
Spośród elementów mających największy wpływ na emisję CO2 należy wymienić silnik, aerodynamikę oraz opony. W samych oponach największy bezpośredni wpływ na emisje CO2 ma opór toczenia. Ten parametr bezpośrednio obniża zużycie energii, np. pod postacią paliwa, a tym samym obniża koszt zarówno dla środowiska, jak i dla firmy transportowej. Dzięki VECTO właściciele pojazdów ciężarowych mają możliwość transparentnie porównać wpływ różnych elementów w tym opon na koszty eksploatacji floty.
Jak ocena wg VECTO przekłada się na opłaty drogowe, np. niemiecki maut?
Klasa paliwowa i parametr oporu toczenia opon zastosowanych w pojeździe jest jednym z czynników branych pod uwagę podczas przydzielania pojazdu do jednej z klas. Od nich zależy później wysokość opłat drogowych. Kolejne kraje wprowadzają systemy opłat drogowych uzależnionych nie tylko od czasu lub dystansu, ewentualnie obu tych zmiennych, ale również od wpływu pojazdu na środowisko naturalne. To jeden z elementów mających zachęcać do sięgania po rozwiązania najbardziej przyjazne środowisku.
O VECTO i jego wpływu na niemiecki MAUT piszemy w w magazynie fleetLOG nr 3/2024
