Podczas transportu towarów, zarówno w ruchu krajowym, jak i międzynarodowym, częstym problemem jest tzw. szkoda ukryta. Kto w takiej sytuacji za nią odpowiada i jak dochodzić wówczas roszczeń. Wyjaśnia Michał Krawczyk, aplikant radcowski w Trans Lawyers.
Szkoda ukryta to uszkodzenie lub ubytek towaru, który nie jest widoczny w momencie odbioru przesyłki, lecz ujawnia się dopiero po jej rozpakowaniu lub użyciu. Z punktu widzenia prawa przewozowego jest to sytuacja wymagająca szczególnej uwagi. Terminy i procedury dochodzenia roszczeń w takich przypadkach są inne niż w sytuacji, gdy szkoda jest widoczna od razu.
Szkoda ukryta – kiedy do niej dochodzi?
Należy wprost zaznaczyć, że szkoda ukryta to sytuacja, w której mimo zachowania należytej staranności przez podmiot dokonujący przewozu, dochodzi do uszkodzenie przesyłki. Jest ono niewidoczne przy odbiorze przewożonej przesyłki. Najczęstszymi przypadkami takich uszkodzeń są wszelkie uszkodzenia towaru znajdującego się w zamkniętym opakowaniu, mimo iż opakowanie nie zostało uszkodzone. Przykładem jest:
- zawilgocenia towaru,
- ukruszenia lub ubytki towarów kruchych lub podatnych na działanie sił mechanicznych.
Warto podkreślić, że w odróżnieniu od szkód jawnych, szkody ukryte wymagają wykazania, iż powstały, gdy towar znajdował się pod pieczą przewoźnika. Trzeba też wykazać, że przyczyną nie było zastosowanie niewłaściwego rodzaju opakowania, dobranego przez nadawcę towaru. To bardzo ważne w kontekście ciężaru dowodu. To odbiorca musi wskazać, że szkoda powstała w czasie przewozu, a nie np. podczas magazynowania po dostawie. Dlatego istotne jest:
- zabezpieczenie nienaruszonego opakowania do czasu przyjazdu rzeczoznawcy,
- stosowne dokumentowanie procesu rozładunku,
- przygotowanie stosownej dokumentacji umożliwiającej wskazanie, że towar był właściwie zabezpieczony przed nadaniem.
W przeciwnym wypadku przewoźnik może dość łatwo zwolnić się od odpowiedzialności za zaistniałe zdarzenie.
Szkoda ukryta – podstawa prawna
W przypadku szkód ukrytych kluczowym elementem jest także termin ich zgłoszenia. Niedochowanie terminu może prowadzić do utraty możliwości skutecznego dochodzenia roszczeń.
W zakresie przewozów krajowych właściwą podstawą prawną będzie art. 76 ust. 3 ustawy prawo przewozowe, stanowiący iż: „odbiorca może zgłosić zastrzeżenia co do stanu przesyłki w ciągu 7 dni od jej odbioru, jeżeli szkoda była niewidoczna przy wydaniu”.
Natomiast w przypadku przewozów międzynarodowych właściwą podstawą prawną będzie art. 30 ust. 2 Konwencji CMR stanowiący, iż: „zastrzeżenia należy zgłosić na piśmie w ciągu 7 dni od wydania przesyłki, z wyłączeniem niedziel i dni świątecznych”.
Proces likwidacji – szkoda ukryta
Jak można zauważyć, problem związany z wystąpieniem szkody ukrytej jest dość skomplikowany. Aby zwiększyć szanse na pozytywne przejście przez proces likwidacji szkody, należy postępować według określonej procedury:
- Sporządzenie dokładnego protokołu w zakresie ujawnionej szkody
W miarę możliwości najlepiej jest to zrobić w obecności przedstawiciela przewoźnika (np. kierowcy), który aktualnie znajduje się na miejscu. Dodatkowo taki protokół powinien zawierać szczegółowy opis uszkodzeń, ich zakres oraz dokumentację fotograficzną odzwierciedlającą deklarowany opis.
- Zgłoszenie roszczenia
Dla pełnej skuteczności należy sporządzić pismo (np. w formie reklamacji) i nadać do przewoźnika w granicach obowiązujących terminów. Bardzo ważne jest, aby od razu uwzględnić w nim opis zdarzenia oraz wskazać wartość szkody potwierdzoną stosownymi załącznikami (faktury, list przewozowy, zdjęcia, protokół).
- Postępowanie sądowe
Jeżeli przewoźnik odmówi uznania roszczenia lub przedstawi propozycję nieadekwatnego odszkodowania, warto skierować sprawę na drogę sądową. Działanie to może być szczególnie korzystne, jeżeli wykonaliśmy dwa poprzednie kroki.
Jak można zauważyć, szkoda ukryta podczas przewozu towarów to naprawdę spore wyzwanie zarówno pod kątem dowodowym, jak i proceduralnym. Skuteczne dochodzenie roszczeń wymaga szybkiego działania, znajomości przepisów oraz dyscypliny w zakresie dokumentowania szkody. Pomimo tego, że to przewoźnik odpowiada za towar od chwili jego przyjęcia do wydania, to jednak na poszkodowanym spoczywa obowiązek wykazania, że szkoda powstała w tym czasie. Dlatego tak ważne jest profesjonalne podejście do sprawy. Najlepiej wsparte wiedzą prawną, gdyż w sposób skokowy pozwala to zwiększyć szansę na uzyskanie należnego odszkodowania.
