W transporcie drogowym kontrola PIP wiąże się z istotnym obciążeniem organizacyjnym i wysokim poziomem odpowiedzialności po stronie przedsiębiorcy. Inspektor pracy może przeprowadzić kontrolę w siedzibie firmy w każdym czasie. Także bez konieczności wcześniejszego zawiadomienia. Natomiast przedsiębiorca zobowiązany jest do zapewnienia inspektorowi pracy warunków i środków umożliwiających sprawne przeprowadzenie czynności kontrolnych. Również do niezwłocznego udostępnienia wszelkich żądanych dokumentów i materiałów.
Zakres kontroli PIP
Inspektor Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) jest uprawniony do żądania przedłożenia dokumentacji oraz informacji niezbędnych do weryfikacji przestrzegania przepisów prawa pracy. Także przepisów dotyczących zatrudnienia pracowników. Również – na żądanie zagranicznych organów kontrolnych – w zakresie prawidłowości rozliczania minimalnego wynagrodzenia należnego pracownikom delegowanym.
Inspektor pracy posiada uprawnienia do:
- swobodnego wstępu na teren zakładu pracy i pomieszczeń należących do podmiotu kontrolowanego oraz do przeprowadzania ich oględzin;
- żądania udzielenia ustnych lub pisemnych wyjaśnień przez pracodawcę, pracowników (w tym byłych) oraz inne osoby wykonujące pracę na rzecz podmiotu na innej podstawie niż stosunek pracy;
- żądania udostępnienia dokumentacji, akt osobowych pracowników, regulaminów wewnętrznych, dokumentów dotyczących delegowania pracowników;
- weryfikacji tożsamości osób wykonujących pracę lub przebywających na terenie podmiotu kontrolowanego;
- przyjmowania pisemnych oświadczeń i wyjaśnień strony kontrolowanej.
Główne obszary objęte kontrolą przez PIP
- Legalność zatrudnienia.
- Badania lekarskie.
- Szkolenia z zakresu BHP.
- Ewidencja czasu pracy.
- Wynagrodzenia.
- Rozliczenie kosztów podróży służbowych.
- Czas prowadzenia pojazdu i odpoczynku kierowców.
- Rozwiązanie stosunku pracy.
- Akta osobowe.
- Legalność zatrudnienia cudzoziemców.
Najczęstsze błędy i konsekwencje prawne
- Umowa cywilnoprawna (np. zlecenie, B2B), która ma znamiona umowy o pracę. Jeśli w trakcie kontroli inspektor pracy ustali, że w danym przedsiębiorstwie zawierane są umowy cywilnoprawne zamiast umowy o prac to jest to wykroczenie za które grozi grzywna.
- Sprawdzana jest również prawidłowość i terminowość zawierania umów z pracownikami oraz zgłaszania ich do ZUS. Niezgłoszenie osoby wykonującej pracę zarobkową do ZUS podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienie wolności do 2 lat
- Inspektorzy weryfikują poprawność i terminowość odbytych szkoleń BHP wstępnych i okresowych. Podstawowym błędem jeśli chodzi o szkolenie wstępne BHP jest dopuszczenie kierowcy do wykonywania pracy już w pierwszy dniu pracy.
- Legalność zatrudnienia cudzoziemców – inspektorzy między innymi kontrują dokumentacje niezbędną do legalnego wykonywania pracy, a także czy dokonywane są terminowo zgłoszenie rozpoczęcia pracy do ZUS. Nielegalna praca cudzoziemca podlega karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł.
- Nieprawidłowo prowadzona ewidencja czasu pracy lub jej brak. Braki nieprawidłowości podlega karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł
PIP za łamanie praw pracowników np. nieterminowa wypłata wynagrodzenia, zawarcie niewłaściwej umowy, brak badań lekarskich czy szkoleń bhp może wymierzyć karę grzywny, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności.
Kary za łamanie prawa:
- mandat w wysokości 1 000–2 000 zł lub grzywnę 1 000–30 000 zł,
- nakaz usunięcia uchybień w konkretnym terminie,
- nakaz wstrzymania prac lub działalności,
Wsparcie prawne przy kontroli PIP
Wsparcie prawne odgrywa kluczową rolę na każdym etapie postępowania kontrolnego prowadzonego przez Państwową Inspekcję Pracy. Obecność prawnika stanowi istotny element zabezpieczenia interesów przedsiębiorcy i minimalizacji ryzyka prawnego.
Beata Tumidajewicz
Ekspertka ds. Kadr i Płac w Kancelarii Koben
Artykuły eksperckie: https://koben.pl/baza-wiedzy/artykuly-eksperckie/kontrola-pip-w-transporcie-drogowym/
