Scania G 540 XT: Superciężka

Wywrotka Scania o technicznej masie całkowitej 60 ton może być korzystną alternatywą dla wozidła. Jest szybsza i bardziej uniwersalna.

Ładowność wynosi 37,6 t, oczywiście poza drogami publicznymi. Ponieważ dopuszczalna masa całkowita to 34 tony, po takich drogach można przewieźć Scanią 11,6 t. Objętość skrzyni to 23 m3.

Dla porównania dostępne w Polsce wozidło przegubowe Volvo A35G ma masę całkowitą 63,4 t, ładowność 34,5 t i może przetransportować 21,2 m³ ładunku z nadsypem (wg SAE). Po drogach publicznych nie może poruszać się w ogóle.

Jak maszyna

Moc silnika wozidła Volvo wynosi 457 KM przy 1900 obr/min. W układzie przeniesienia napędu jest zmiennik momentu obrotowego, czyli przekładnia hydrokinetyczna oraz planetarna skrzynka o 9 przełożeniach do jazdy do przodu i 3 do tyłu. Razem tworzą zespół, na który w Cadillacach i autobusach miejskich mówi się „automatyczna skrzynia biegów”. Poprzez skrzynkę rozdzielczą z blokadą mechanizmu różnicowego moment obrotowy kierowany jest do wszystkich kół.

Scania została wyposażona w 6-cylindrowy silnik o mocy 540 KM przy 1800 obr/min. Napęd przenoszony jest przez 14-biegową skrzynię ze zautomatyzowanym sterowaniem Scania Opticruise. Elementy przenoszące moment obrotowy w skrzyni zostały wzmocnione, ale jest tylko o 40 kg cięższa od standardowej. Obudowa pozostała bez zmian. Zastosowano również mocniejszy wał o większym przekroju. Napędzane są dwie tylne osie, a w piastach zastosowano zwolnice. Są również blokady mechanizmów różnicowych: międzyosiowa i osiowe. Przełożenie przekładni głównej wynosi 7,63:1. Scania może osiągać prędkości rzędu 80–90 km/h, ale wówczas obroty ocierają się o czerwone pole. Prędkość maksymalna wozidła wynosi 57 km/h.

Podaję te dane jako ciekawostkę. Scania jest samochodem ciężarowym, Volvo maszyną. Inny był punkt wyjścia konstruktorów. Ponadto w terenie z pełnym ładunkiem Scania będzie zmuszona poruszać się powoli, choćby ze względu na bezpieczeństwo. Prędkość może limitować również typ ogumienia. W tym wypadku zastosowano opony Goodyear o wysokiej wytrzymałości, które pozwalają na jazdę z pełnym ładunkiem z prędkością do 40 km/h. Ładowność Scanii i wozidła Volvo jest niemal identyczna.

Cyfryzacja wywrotki

Osie Scanii zawieszono na mocnych resorach parabolicznych. Hamulce są bębnowe, odpowiednie do pracy w terenie. Wzmocniono układ kierowniczy. Ciężarówka została wyposażona w pakiet XT, który przystosował ją do trudnych warunków pracy i wzbogacił o atrakcyjny, „roboczy” rys.

Samochód miał kabinę serii G. Oprócz wersji krótkiej, Scania oferuje nieco dłuższą kabinę dzienną i właśnie taką miała ta wywrotka. Przestrzeń za fotelami wykorzystano na schowki, dużą szynę z solidnymi, przesuwanymi wieszakami oraz składaną leżankę. Aby ją rozłożyć należy położyć oparcie fotela pasażera, oparcie kierowcy może pozostać wyprostowane, gdyż leżanka zwęża się w tym miejscu.

Leżanka jest wąska, a materac niezbyt gruby, ale można na niej odpocząć np. podczas obowiązkowej przerwy. Po złożeniu leżanka zasłania znaczną część okna w tylnej ścianie, ale w wypadku akurat takiej zabudowy o wysokich ścianach nie ma to istotnego znaczenia. Przebieg załadunku i rozładunku można obserwować dzięki kamerze na skrzyni będącej częścią systemu firmy Brigade. Jest również kamera cofania.

Elektroniczny nadzorca

Z kolei Hyva, która dostarczyła hydraulikę do wywrotku, uzupełniła ją o system Hyva Smart nadzorujący pracę wywrotki. Do jego obsługi służy osobny ekran dotykowy. Podstawowe menu obejmuje cztery zestawy funkcji. Jedną z nich jest możliwość podglądu położenia pojazdu względem podłoża. Jest to możliwe przy niskiej prędkości i pozwala ustawić wywrotkę w taki sposób, aby można było opróżnić skrzynię, nie ryzykując wywróceniem ciężarówki. System ma zresztą w pamięci graniczne wartości wychylenia wzdłużnego i poprzecznego podwozia i jeśli zostaną przekroczone, nie dopuści do uniesienia kipra. Urządzenie Hyvy pozwala również określić masę ładunku i zapamiętuje ją, tworząc statystyki dotyczące wydajności pracy pojazdu. Osobna zakładka przypomina o czynnościach obsługowych zabudowy.

Wywrotkę wyprodukowała firma KH-Kipper. To model W1MV przeznaczony do pracy w ciężkich warunkach, np. w kopalni odkrywkowej czy kamieniołomie. Podłogę i burty wykonano ze stali trudnościeralnej Hardox 500 Tuf. Charakterystyczne, duże zadaszenie z przodu chroni kabinę nie tylko przy załadunku, ale również podczas zjazdu z ostrego wzniesienia, gdy ładunek będący na samej górze może zsuwać się w stronę kabiny.

Scania: bez wysiłku

Wyposażenie elektroniczne wywrotki jest uproszczone. Nie ma przewidującego tempomatu czy funkcji eco-roll, a także systemu stabilizacji toru jazdy ESP. Lecz zautomatyzowana skrzynia biegów ma trzy tryby pracy: standardowy, power i off-road. Dopracowane sterowanie sprawia, że tryby dobrze spełniają swoje funkcje i mogą być nader przydatne, szczególnie kierowcom mniej doświadczonym w jeździe terenowej. Pomocne jest również pokrętło włączania blokad mechanizmów różnicowych, które gwarantuje załączanie ich w odpowiedniej kolejności: najpierw międzyosiowa, potem osiowe.

Przy tak dużym przełożeniu przekładni głównej i maksymalnym momencie obrotowym 2700 Nm już od 1000 obr/min, Scania może poruszać się z pełnym ładunkiem po stwarzającym duży opór podłożu, utrzymując silnik na niskich obrotach. Toczy się niespiesznie, ale bez wysiłku i bez hałasu. Niskie obroty oznaczają również niskie zużycie paliwa, niższe niż w wozidle, co przedstawiciele Scanii dobitnie podkreślają.

Nietypowo

Hamowanie wspomaga retarder R4100 oraz hamulec wydechowy. Wywrotka jest łatwa do opanowania na bezdrożach, a dzięki klimatyzowanej kabinie nie trzeba w upał otwierać okien i pył nie przedostaje się do wnętrza. Jednocześnie w deszczowe, zimne dni szyby nie zaparowują i widoczność jest bardzo dobra.

Tu ciekawostka: inaczej niż w większości ciężarówek wycieraczki w położeniu spoczynkowym stoją pionowo. Dlatego po włączeniu zgarniają brud w dół i „wracają czyste”. Drobiazg, ale praktyczny, przy silnym zabrudzeniu oszczędza szybę i pióra wycieraczek.

Scania XT – Wytrzymała i wydajna

Scania G540 8×4 w tej wersji jest projektem ulepszanym od 2013 roku głównie na podstawie doświadczeń z Rosji i Ukrainy. Stąd wzmocniony układ przeniesienia napędu i zawieszenie. Wywrotka w udany sposób łączy niezwykle wytrzymałą konstrukcję z dopasowanym do zadań wydajnym układem napędowym z najnowszymi rozwiązaniami zwiększającymi kompleksowo funkcjonalność pojazdu. Kabina jest wysoko zawieszona i wchodzi się do niej po czterech stopniach, ale kierowca nie musi jej często opuszczać, gdyż system Brigade pozwala mu obserwować załadunek z wnętrza.

Urządzenie uzupełniające hydraulikę firmy Hyva zwiększa bezpieczeństwo pracy, a gromadząc dane na temat jej przebiegu umożliwia jasne określenie wydajności. A właśnie szeroko rozumiana wydajność, obejmująca ładowność, szybkość jazdy, wszechstronność oraz stosunkowo niskie zużycie paliwa są atutami ciężkiej wywrotki Scania.

Tekst i zdjęcia: Michał Kij