Czy Zintegrowane Plany Inwestycyjne (ZPI) zrewolucjonizują proces budowlany w Polsce? Czy rzeczywiście tchną nowe życie w realizowanie projektów mieszkaniowych i komercyjnych?
Przyjęta niedawno nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 2023 roku, w tym Zintegrowane Plany Inwestycyjne (ZPI) mają na celu przyspieszenie realizacji poszczególnych etapów procesu inwestycyjnego i usprawnienie współpracy inwestorów z lokalnymi władzami przy realizacji większych i bardziej złożonych projektów budowlanych. Nowe narzędzie w perspektywie kilku lat ma szansę istotnie wpłynąć na dynamikę rozwoju budownictwa w Polsce. Pierwsze projekty realizowane na podstawie ZPI zweryfikują wkrótce efektywność tej formuły inwestycyjnej. Deweloperzy liczą też na to, że nowe regulacje otworzą drogę do wykorzystania niedostępnych dotąd gruntów inwestycyjnych, dzięki zmianie ich przeznaczenia.
Przyspieszone procedury
Zintegrowane Plany Inwestycyjne są jedną z form planowania przestrzennego. Zostały wprowadzone po to, by umożliwić szybszą realizację projektów w porównaniu z tradycyjnymi procedurami, opartymi na miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (MPZP) czy przy wykorzystaniu mało skutecznej specustawy lex deweloper, dającej także możliwość zmiany funkcji terenów, ale związanej tylko z realizacją projektów mieszkaniowych.
Wprowadzenie nowych regulacji ma na celu uporządkowanie i uproszczenie procesów budowlanych. Pomoże też zwiększyć transparentność współpracy inwestorów z lokalnymi władzami. Rozwiązanie umożliwić ma realizację projektów na jasnych i przewidywalnych zasadach dla obu stron. Szczególnie w zakresie wzajemnych zobowiązań, pozwalając jednocześnie kształtować zabudowę w sposób bardziej kompleksowy i elastyczny.
Kluczowym elementem ZPI jest umowa urbanistyczna, która precyzyjnie definiuje zobowiązania inwestora oraz korzyści dla gminy, tj. Realizację przez firmy inwestycji uzupełniających, takich jak infrastruktura drogowa, społeczna czy rekreacyjna. Co istotne, decyzja o przystąpieniu przez gminę czy miasto do takiej umowy z inwestorem wiąże się z przyjęciem projektu w przedstawionej przez inwestora formie. Radni nie mogą wnosić do projektów poprawek. Wszelkie negocjacje dotyczące kształtu i warunków realizowanego projektu zamknięte zostają przed jego formalnym złożeniem dokumentów.
Dostęp do terenów bez MPZP
Największą zaletą ZPI jest możliwość realizacji inwestycji na obszarach, gdzie brakuje miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Umożliwia to dostęp do nowych, atrakcyjnych lokalizacji i potencjalnie pozwala odblokować tzw. trudne grunty, na przykład poprzemysłowe.
Atutem znowelizowanego rozwiązania ma być również przyspieszenie procesu inwestycyjnego. Procedura ZPI ma być znacznie krótsza niż klasyczne uchwalanie MPZP. Ma pozwolić inwestorom na szerszy udział w procesie kształtowania warunków realizacji inwestycji i możliwość zamknięcia ustaleń jeszcze przed rozpoczęciem budowy. Zwiększa to znacząco bezpieczeństwo prawne i finansowe inicjowanych na takich zasadach przedsięwzięć.
„Nowe rozwiązanie daje inwestorom możliwość większej kontroli podczas realizacji inwestycji, ale istnieje też pewne ryzyko związane z ZPI. Warunki umowy urbanistycznej mogą być niekorzystne dla inwestorów na przykład ze względu na wygórowane wymagania lokalnych władz, dotyczących inwestycji uzupełniających. Poza tym, firmy które zdecydują się na realizację projektów w tej formule zobowiązane są do przeprowadzenia min. 21 dniowych konsultacji społecznych, które wydłużają proces i mogą prowadzić także do zablokowania inicjatywy – informuje Emil Domeracki, Partner, Board Member Land Development Advisory w Walter Herz.
Emil Domeracki dodaje, że inwestor może być też zobowiązany do przekazania gminie gruntów i infrastruktury lub pokrycia dodatkowych kosztów, bez ściśle określonego odniesienia i zachowania proporcji pomiędzy inwestycją główną i uzupełniającą. Dodatkowo, ZPI musi być zgodny z planem ogólnym gminy lub studium uwarunkowań. To wymaga analizy formalnej i potencjalnie prognozy oddziaływania inwestycji na środowisko.
Zintegrowane Plany Inwestycyjne dobre wizerunkowo
Z drugiej strony, poprzez dostarczenie miastom i gminom elementów infrastruktury publicznej, (obiekty użyteczności publicznej, szkoły, strefy rekreacyjne, infrastruktura drogowa itp.) inwestorzy będą mogli budować pozytywne relacje z władzami i społecznością lokalną. Będą mogli wzmacniać wzajemne zaufanie, co może ułatwiać realizację kolejnych przedsięwzięć inwestycyjnych.
„Postrzegamy Zintegrowane Plany Inwestycyjne jako kluczowy element nowoczesnego planowania przestrzennego i narzędzie przyspieszające inwestycje. Wspieramy inwestorów w rozmowach z samorządem, dążąc do wypracowania zrównoważonych warunków umów urbanistycznych, maksymalizujących korzyści dla obu stron. Zainicjowana przez nas realizacja dwóch procedur ZPI umożliwi wkrótce demonstrację efektywności nowego mechanizmu inwestycyjnego w praktyce” – informuje Bartłomiej Zagrodnik, Managing Partner, CEO w Walter Herz.
W ramach przygotowywanej przez Walter Herz Land Investment inwestycji mieszkaniowo-komercyjnej na terenie aglomeracji warszawskiej procedura ZPI pozwala na integrację interesów dewelopera. Planuje on budowę ponad 40 000 mkw. użytkowej powierzchni mieszkalnej z potrzebami gminy. Mowa o takich jak realizacja szkoły podstawowej oraz rozbudowa infrastruktury drogowej. Umożliwia to gminie pozyskanie kluczowej infrastruktury bez angażowania własnych środków budżetowych. Przy realizacji tego projektu Walter Herz pełni rolę koordynatora. Zapewnia skuteczność negocjacji i zgodność inwestycji z dokumentami strategicznymi.
Firma zapewnia inwestorom wsparcie w całym procesie inwestycyjnym. Od analizy zgodności projektu z kluczowymi dokumentami, poprzez uzyskanie wymaganych opinii i uzgodnień, po koordynację prognoz środowiskowych. Opracowuje strategie komunikacji z lokalnymi społecznościami. Tym samym ogranicza ryzyko sprzeciwu poprzez transparentne konsultacje i nakreślenie korzyści społecznych.
ZPI w Warszawie
Zintegrowane Plany Inwestycyjne mają potencjał, by stać się jednym z kluczowych narzędzi planistycznych. Ich skuteczne wykorzystanie będzie jednak zależało od podejścia do współpracy administracji lokalnej. Przepisy dotyczące ZPI są bardzo ogólne. Samorządy lokalne w drodze uchwały mają jednak możliwość opracowania procedur sporządzania ZPI. Mogą też wydawać wytyczne i instrukcje dotyczące zawieranych umów urbanistycznych. Aby ułatwić inwestorom zadanie Kraków i Warszawa opracowały już odpowiednie dokumenty porządkujące warunki realizacji inwestycji w tym trybie.
W Warszawie przy uwzględnianiu wniosku o uchwalenie ZPI, poza inicjatywą realizacji elementów infrastruktury społecznej, komunikacyjnej czy rekreacyjnej, brane są pod uwagę propozycje inwestorów. Chodzi o te dotyczące przekazania części projektowanych mieszkań w ramach inwestycji głównej do miejskiego zasobu mieszkań komunalnych. W umowie urbanistycznej mogą być również ujęte inne rozwiązania związane z realizacją celów polityki miejskiej we współpracy z miastem. Takie jak np. remonty pustostanów, rewitalizacje kamienic, czy budowa lokali mieszkalnych do zasobu miejskiego na działce miasta.
Konkretne stawki świadczeń
Wskazane zostały konkretne stawki świadczeń rzeczowych i pieniężnych, które będzie musiał pokryć inwestor, chcący prowadzić projekt w stolicy. Wartość oczekiwanej partycypacji inwestorów sięgać ma 10% wskaźnika (wartość uśredniona dla miasta) w stosunku do projektowanej powierzchni użytkowej mieszkań. W przypadku inwestycji komercyjnych 5% wskaźnika w porównaniu do realizowanej powierzchni użytkowej.
Miasto założyło również, że zakres inwestycji uzupełniających będzie ustalany jeszcze przed złożeniem formalnego wniosku. Instrukcja szczegółowo określa też kolejność uzgodnień, które trzeba wykonać przed faktycznym złożeniem wniosku o ZPI.
Władze Warszawy w trosce o przyrodę zakazały m.in. utwardzania terenu w bezpośrednim otoczeniu drzew. Podobnie z wykonywaniem prac ziemnych w obrębie rzutu korony drzewa oraz w odległości mniejszej niż 3 m od pnia. Ochroną objęte zostały także obiekty dziedzictwa kulturowego i zabytki. Na terenach, których dotyczą wnioski o ZPI wyznaczono także minimalną liczbę i sposób realizacji miejsc parkingowych dla samochodów i rowerów. Określono też minimalny obszar zieleni, a także maksymalną wysokość zabudowy.
