13 kwietnia we wszystkich państwach UE zaczęły obowiązywać przepisy AFIR. To rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych. Zgodnie z nim, łączna moc infrastruktury ładowania w krajach UE powinna zostać dostosowana do liczby zarejestrowanych pojazdów elektrycznych. Jak na tle innych państw wypada Polska?
PSNM uruchomiło licznik AFIR, który będzie monitorował wypełnianie przez Polskę celów rozporządzenia. Wynika z niego, że moc ogólnodostępnych stacji ładowania samochodów elektrycznych w Polsce musi wzrosnąć ponad 6-krotnie w mniej niż 7 lat. Wyznaczony na rok 2025 obowiązek instalacji stref ładowania dla elektrycznych samochodów osobowych i dostawczych wzdłuż sieci bazowej TEN-T został do tej pory zrealizowany w zaledwie 8%.
Wnioski po konferencji
Wyzwaniom związanym z AFIR w całości poświęcono konferencję „TransAFIRmacja. Przyszłość zrównoważonego transportu w Polsce”, którą 15 kwietnia zorganizowało PSNM (Polskie Stowarzyszenie Nowej Mobilności). W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele ministerstw, Komisji Europejskiej, GDDKiA, UDT oraz branży nowej mobilności. Uczestnicy zgodzili się, że realizacja wymogów rozporządzenia wymaga aktywizacji wszystkich interesariuszy, zamian prawnych i zapewnienia finansowania nowych inwestycji. Rozporządzenie potencjalnie będzie miało decydujący wpływ na tempo rozwoju całego sektora zeroemisyjnego transportu.
Maciej Mazur, dyrektor zarządzający PSNM mówi, że AFIR ma dla Polski kluczowe znaczenie. Wszystko dlatego, że infrastruktura ładowania w naszym kraju rozwija się zbyt wolno. Realizacja celów rozporządzenia to również bardzo poważne wyzwanie, wymagające aktywnego zaangażowania wszystkich kluczowych interesariuszy. Mowa o administracji centralnej, całym szeregu urzędów i instytucji (w tym NFOŚiGW, GDDKiA czy UDT) czy sektorze elektroenergetycznym.
– Aby zmotywować ich do działania i pokazać skalę stojącego przed Polską wyzwania, PSNM uruchomiło „Licznik AFIR”. To cyklicznie aktualizowane narzędzie online, za pomocą którego będziemy informować na bieżąco o aktualnym stopniu wypełnienia celów wynikających z nowego rozporządzenia – mówi Maciej Mazur, dyrektor zarządzający PSNM.
Wymagany 50-procentowy wzrost w 2 lata
Licznik AFIR obejmuje trzy główne kategorie obowiązków. Pierwszym z nich jest konieczność dostosowania łącznej mocy stacji ładowania na każdy zarejestrowany samochód z napędem elektrycznym. Uwzględniając prognozy rozwoju floty samochodów całkowicie elektrycznych w Polsce i aktualną, łączną moc stacji ładowania funkcjonujących w naszym kraju (tj. ok. 234 MW), wspomniana moc powinna się zwiększyć o niemal połowę w mniej niż dwa lata.
– Biorąc pod uwagę dotychczasowe tempo rozbudowy infrastruktury i liczne bariery (w tym bardzo długi czas przyłączania stacji do sieci elektroenergetycznej) wypełnienie tego celu wydaje się na dziś bardzo mało prawdopodobne.– mówi Jan Wiśniewski, dyrektor Centrum Badań i Analiz PSPA.
Nie mówiąc już o kolejnych latach. Przykładowo, w roku 2030 łączna moc stacji powinna wzrosnąć ponad 6-krotnie, zaś do roku 2035 – w więc za niecałe 12 lat – ponad 15-krotnie.
Szczątkowa infrastruktura ładowania
AFIR przewiduje również m.in. konieczność rozmieszczenia maksymalnie co 60 km wzdłuż sieci bazowej TEN-T stref ładowania (każda o łącznej mocy co najmniej 400 kW. Do 2027 r. będzie to już co najmniej 600 kW) na każdym kierunku podróży. Analogiczne cele dotyczą kompleksowej sieci TEN-T. Z Licznika AFIR wynika, że również w tym przypadku Polska jest bardzo daleko od wypełnienia celów rozporządzenia. Biorąc pod uwagę sieć bazową, obowiązki wynikające z AFIR w kontekście pokrycia sieci (na lata 2025 i 2027) zrealizowano odpowiednio w ok. 8% i 2%.
Licznik AFIR prezentuje ponadto ogólną ocenę PSNM wypełnienia celów AFIR dla elektrycznych samochodów osobowych. Opiera się ona na dwóch współczynnikach. Pierwszy to liczba stacji w sieci TENT-T, które spełniają kryterium mocy ale nie spełniają jeszcze kryterium odległości względem siebie. Drugim są cele dotyczące minimalnego zagęszczenia infrastruktury. PSNM ocenia aktualny poziom wypełnienia obowiązków, w tym zakresie na 15% (2025 r.) i 8,5% (2027 r.).
AFIR wyznacza cele w obszarze infrastruktury dla elektrycznych pojazdów ciężkich. Przykładowo, do końca 2027 r. – a więc za mniej niż cztery lata – wzdłuż połowy sieci bazowej TEN-T będą musiały funkcjonować przeznaczone dla eHDV strefy ładowania o mocy co najmniej 2800 kW każda.
– Do 2030 r. moc każdej takiej strefy powinna wzrosnąć aż do 3600 kW. Obecnie Polska nie rozpoczęła w praktyce wypełniania obowiązków dotyczących rozbudowy infrastruktury dla zeroemisyjnych pojazdów ciężkich, poziom realizacji celów wynosi 0%, ponieważ żaden odcinek sieci TEN-T o minimalnej, wymaganej przez unijne regulacje długości, nie został pokryty strefami ładowania dla elektrycznych ciężarówek. Wzdłuż sieci TEN-T (kompleksowej) uruchomiono już jednak pierwszy HUB dla eHDV – mówi Piotr Ziółkowski z PSPA.
Wyzwania branży nowej mobilności
Dostosowanie otoczenia infrastrukturalnego Polski do unijnych regulacji wymaga zatem zdecydowanego przyspieszenia działań ułatwiających instalację stacji wysokich mocy. Świadome tych wyzwań PSNM zorganizowało w poniedziałek 15 kwietnia, w przestrzeni warszawskiej Elektrowni Powiśle spotkanie warsztatowe. Uczestniczyli w nim kluczowi interesariusze sektora zeroemisyjnego transportu. Udział w wydarzeniu wzięli m.in. przedstawiciele UDT, GDDKiA, Shell Polska oraz GreenWay Polska. Współorganizatorami konferencji byli PSNM oraz Shell Polska, a partnerem Last Mile Solutions.
Jak mówi Aleksander Rajch, członek zarządu PSPA, kluczowa jest poprawa oferowanych przez OSD warunków przyłączeniowych stacji ładowania do sieci elektroenergetycznej oraz optymalizacja programów wsparcia i warunków przetargów ogłaszanych przez GDDiKA. Priorytetem powinno być też możliwie szybkie wdrożenie mechanizmów ułatwiających i stymulujących OSD do budowy infrastruktury przyłączeniowej dla stacji wysokich mocy.
-Bez wprowadzenia tych i pozostałych, od dawna postulowanych przez branżę, zmian, Polska nie ma większych szans na wypełnienie wymogów AFIR w terminie i to również tym dalszym – mówi Aleksander Rajch.
